WIELKANOCNE OBYCZAJE

Wielkanocne obyczaje

Wszyscy dobrze znamy

Pamiętamy o nich,

Gdy się przy stole zbieramy.

Piękna i rodzinna

Jest polska Wielkanoc,

A każdy obyczaj

Ma swą magiczną moc,

Siada mama przy stole

A przy mamie – tata

I my.

Wiosna na nas zza firanek zerka

A pstrokate pisanki

Chcą tańczyć oberka.

Wpuśćmy wiosnę.

Niech słońcem

Zabłyśnie nad stołem

W wielkanocne świętowanie jak wiosna wesołe!

     Wielkanoc wiąże się z wieloma tradycjami, sięgającymi nawet XIV wieku. Jest nie tylko ważna ze względu na duchowy wymiar. Jest to bowiem czas, kiedy przyroda na nowo budzi się do życia.

Jakie wielkanocne zwyczaje panują  w Polsce? 

W Wielki Czwartek zaczyna się Triduum Paschalne. Z ołtarza znikają wszelkie przedmioty,  a dzwony milkną aż do czasu zmartwychwstania.

Następnie w Wielki Piątek odbywają się Drogi Krzyżowe, podczas których składa się ciało Chrystusa do grobu. Tego dnia obowiązuje ścisły post. Jedną z dawnych tradycji było zakopywanie żuru i śledzia, które były typowo postnymi potrawami. Istniał również zwyczaj przybijania śledzi do drzewa.

Za dawnych czasów w Wielką Sobotę spryskiwano dom wodą na znak pomyślności. Palono leszczynę, a jej popiół rozrzucano przy pierwszej orce, na znak dobrobytu. Obecnie  w Wielką Sobotę święcone są nie tylko świąteczne pokarmy, ale i woda, ogień oraz cierń.

Ozdobione bukszpanem koszyki powinny zawierać:

• Baranek – symbol zmartwychwstałego Chrystusa,
• Jajka- symbol rodzącego się życia,
• Chrzan- symbol siły,
• Wędlina- symbol płodności i dostatku,
• Ser- symbol zdrowia dla zwierząt hodowlanych,
• Sól – symbol oczyszczenia domostwa od złego oraz istota prawdy,
• Ciasto ( babka)- symbol wszechstronnych umiejętności.

Naturalnie barwiono jeden z ważniejszych symboli świąt Wielkiej Nocy-jajka. Ten symbol rodzącego się życia odnosi się także do Jezusa, który pokonał śmierć.  Dawniej wierzono,   że pisanki mają magiczną moc, np. mogą uzdrawiać chorych. Nigdy ich nie lekceważono. Dziś o ich mocy przypominamy sobie właśnie podczas Wielkanocy- to przecież jajka są pierwszą  potrawą spożywaną w Niedzielę Wielkanocną. Składamy sobie życzenia  i dzielimy się jajkiem.

Na Wielkanoc należy przygotować specjały. Trzeba się spieszyć, ponieważ po sobotnim święceniu nie powinno się już nic sprzątać ani przygotować potraw. To czas, kiedy należy duchowo przygotować się na Zmartwychwstanie Jezusa.

 Według tradycji stół świąteczny powinien być przykryty białym obrusem i udekorowany liśćmi bukszpanu. Na środku stołu stawiamy baranka, np. na łączce z rzeżuchy. Rzeżucha to symbol sił witalnych i rodzącego się życia. W niedzielę Wielkanocną świętujemy. Zazwyczaj wstajemy bardzo wcześnie, by pójść na mszę zwaną rezurekcją. Niedziela to najważniejsze święto chrześcijańskie, nazwane dawniej Paschą. Następnie zasiadamy do świątecznego rodzinnego śniadania. Wielkanocna Niedziela to czas przeznaczony na rodzinne biesiadowanie.

Wielkanocny Poniedziałek( lany poniedziałek, śmigus-dyngus) to czas radości, zabawy.  W tym dniu polewany się wodą. Dawniej śmigus i dyngus były osobnymi zwyczajami-śmigus oznaczał tradycyjne smaganie, czyli uderzanie wierzbowymi gałązkami lub polewanie wodą. Dyngus to inaczej wykup. Chłopcy chodzili od domu do domu i w zamian za życzenia i śpiew domagali się wykupu w postaci pisanek, słodyczy, pieniędzy. Z czasem połączono te zwyczaje i dziś tylko polewamy się wodą.

Dawniej chodzono po wsi z kogutem-symbolem sił witalnych i urodzaju. Kogutek był mile widzianym gościem w każdym gospodarstwie. Z czasem żywe zwierzęta zastąpiły te gliniane, drewniane. W Wielkanocny Poniedziałek święci się pola.

Zapraszam Was do obejrzenia prezentacji multimedialnej na temat tradycji,  zwyczajów  i obyczajów związanych ze światami Wielkanocnymi. Znajdziecie tu również przepisy  na wielkanocne potrawy.

Po kliknięciu znajdziecie pomysły na WIELKANOCNE  prace plastyczne, którymi np. możecie  przystroić  okna -  postarajmy się,  aby te święta były dla nas  kolorowe i radosne.

Pozdrawiam:  Małgorzata Pietrzykowska